Η Ευρωπαϊκή Ένωση κάνει ένα σημαντικό βήμα προς την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας στον τομέα της βιωσιμότητας, με την υιοθέτηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για την Υποβολή Εκθέσεων Βιωσιμότητας (Corporate Sustainability Reporting Directive - CSRD). Η οδηγία αυτή ενσωματώνεται πλέον στο εθνικό δίκαιο της Ελλάδας και καθιστά υποχρεωτική την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας από εταιρείες, με στόχο την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και την καλύτερη ενημέρωση των ενδιαφερόμενων μερών.
Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Υποβολή Εκθέσεων Βιωσιμότητας (CSRD) ενσωματώθηκε πρόσφατα στην ελληνική νομοθεσία με τον Νόμο 5164/2024, που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 102/12.12.2024. Η CSRD αντικαθιστά την προηγούμενη οδηγία για τη μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση και εισάγει αυστηρότερες και εκτενέστερες απαιτήσεις για τις επιχειρήσεις όσον αφορά την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας.
Τι είναι η CSRD;
Η CSRD αποτελεί την ανανεωμένη έκδοση της προηγούμενης Οδηγίας για τη Μη Χρηματοοικονομική Πληροφόρηση (Non-Financial Reporting Directive - NFRD). Ο βασικός στόχος της CSRD είναι να ενισχύσει τη διαφάνεια σχετικά με τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβερνητικά (ESG) θέματα, απαιτώντας από τις εταιρείες να παρέχουν πιο λεπτομερείς και συγκρίσιμες πληροφορίες για τη βιωσιμότητά τους.
Η οδηγία αυτή:
- Επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής της σε περισσότερες επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους.
- Καθορίζει πιο συγκεκριμένα κριτήρια για την υποβολή εκθέσεων.
- Εναρμονίζεται με τα διεθνή πρότυπα, όπως τα πρότυπα του Global Reporting Initiative (GRI) και τα European Sustainability Reporting Standards (ESRS).
- Επιτρέπει στους επενδυτές και στους καταναλωτές να λαμβάνουν πιο τεκμηριωμένες αποφάσεις με βάση βιώσιμα κριτήρια.
Ποιοι Υποχρεούνται να Συμμορφωθούν;
Η CSRD διευρύνει το φάσμα των εταιρειών που υποχρεούνται να υποβάλλουν εκθέσεις βιωσιμότητας, περιλαμβάνοντας:
- Μεγάλες εταιρείες: Όλες οι μεγάλες εταιρείες που πληρούν δύο από τα τρία παρακάτω κριτήρια:
- Σύνολο ενεργητικού άνω των €20 εκατ.
- Καθαρός κύκλος εργασιών άνω των €40 εκατ.
- Πάνω από 250 εργαζόμενους.
- Μικρομεσαίες εισηγμένες επιχειρήσεις: Εξαιρούνται οι πολύ μικρές επιχειρήσεις.
- Θυγατρικές πολυεθνικών ομίλων: Αν η μητρική εταιρεία υποχρεούται σε υποβολή εκθέσεων CSRD, οι θυγατρικές ενδέχεται να χρειαστεί να συμμορφωθούν.
Τι Περιλαμβάνουν οι Εκθέσεις Βιωσιμότητας;
Οι εκθέσεις που απαιτεί η CSRD πρέπει να περιλαμβάνουν πληροφορίες για:
- Περιβαλλοντικές επιδόσεις: Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, χρήση φυσικών πόρων, διαχείριση αποβλήτων.
- Κοινωνικά θέματα: Εργασιακές συνθήκες, σεβασμός ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ισότητα φύλων.
- Διακυβέρνηση: Δομή διαχείρισης, πολιτική κατά της διαφθοράς, εταιρική δεοντολογία.
- Κίνδυνοι και ευκαιρίες που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα.
Οφέλη της CSRD
Η εφαρμογή της CSRD προσφέρει πολλαπλά οφέλη τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για την κοινωνία συνολικά:
- Ενίσχυση της διαφάνειας: Οι επιχειρήσεις που δημοσιεύουν βιώσιμες πρακτικές αποκτούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και ενισχύουν την εμπιστοσύνη των ενδιαφερόμενων μερών.
- Βελτίωση της πρόσβασης σε επενδύσεις: Οι επενδυτές στρέφονται ολοένα και περισσότερο σε εταιρείες που εφαρμόζουν βιώσιμες πρακτικές.
- Μείωση περιβαλλοντικών επιπτώσεων: Η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος.
- Συμμόρφωση με διεθνή πρότυπα: Οι επιχειρήσεις που συμμορφώνονται με τη CSRD προετοιμάζονται καλύτερα για τη συμμετοχή τους στην παγκόσμια αγορά.
Προκλήσεις Εφαρμογής
Παρότι η CSRD προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα, η εφαρμογή της ενδέχεται να φέρει προκλήσεις, όπως:
- Αυξημένο διοικητικό κόστος: Η συλλογή και ανάλυση δεδομένων απαιτεί επενδύσεις σε τεχνολογία και ανθρώπινο δυναμικό.
- Προσαρμογή στις νέες απαιτήσεις: Οι επιχειρήσεις πρέπει να προσαρμόσουν τις διαδικασίες τους ώστε να ανταποκρίνονται στα πρότυπα ESRS.
- Εκπαίδευση εργαζομένων: Απαιτείται κατάρτιση για την κατανόηση και εφαρμογή των νέων απαιτήσεων.
Ο Ρόλος του Ελληνικού Κράτους
Η Ελλάδα, όπως και όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, καλείται να ενσωματώσει την CSRD στην εθνική νομοθεσία. Αυτό περιλαμβάνει:
- Τη δημιουργία κατάλληλου νομικού πλαισίου.
- Την παροχή κατευθυντήριων γραμμών και υποστήριξης προς τις επιχειρήσεις.
- Την εποπτεία και την επιβολή της συμμόρφωσης.
Πεδίο Εφαρμογής και Χρονοδιάγραμμα Υποχρεώσεων:
- Μεγάλες οντότητες δημοσίου συμφέροντος και μητρικές εταιρείες μεγάλων ομίλων δημοσίου ενδιαφέροντος με πάνω από 500 εργαζομένους: Υποχρεούνται να συμμορφωθούν από τη χρήση που ξεκινά την 1η Ιανουαρίου 2024.
- Άλλες μεγάλες οντότητες και μητρικές εταιρείες μεγάλων ομίλων: Υποχρεούνται να συμμορφωθούν από τη χρήση που ξεκινά την 1η Ιανουαρίου 2025.
- Μικρές και μεσαίες οντότητες δημοσίου ενδιαφέροντος, καθώς και συνδεδεμένες ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές εταιρείες: Υποχρεούνται να συμμορφωθούν από τη χρήση που ξεκινά την 1η Ιανουαρίου 2026.
- Θυγατρικές επιχειρήσεις με μητρικές εταιρείες εκτός ΕΕ: Εάν ο συνολικός κύκλος εργασιών τους στην ΕΕ υπερβαίνει τα 150 εκατομμύρια ευρώ, υποχρεούνται να συμμορφωθούν από το οικονομικό έτος που ξεκινά την 1η Ιανουαρίου 2028.
- CSR News
Βασικές Αλλαγές και Απαιτήσεις:
- Διευρυμένο Πεδίο Εφαρμογής: Η CSRD επεκτείνει τις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων βιωσιμότητας σε περισσότερες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων και μεσαίων επιχειρήσεων δημοσίου ενδιαφέροντος, καθώς και θυγατρικών εταιρειών με μητρικές εκτός ΕΕ που δραστηριοποιούνται σημαντικά στην ΕΕ.
- Ευρωπαϊκά Πρότυπα Αναφοράς Βιωσιμότητας (ESRS): Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να υποβάλλουν εκθέσεις σύμφωνα με τα ESRS, τα οποία καλύπτουν θέματα όπως το κλίμα, το περιβάλλον, τα κοινωνικά ζητήματα και τη διακυβέρνηση. Το πρότυπο για το κλίμα (ESRS E1) είναι υποχρεωτικό για όλες τις οντότητες, ενώ για επιχειρήσεις με πάνω από 250 εργαζομένους, υποχρεωτικές είναι και ορισμένες γνωστοποιήσεις σχετικά με το εργατικό δυναμικό (ESRS S1).
- Capital
- Διπλή Ουσιαστικότητα: Οι επιχειρήσεις πρέπει να αναφέρουν τόσο τον αντίκτυπο των δραστηριοτήτων τους στο περιβάλλον και την κοινωνία, όσο και τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που προκύπτουν από ζητήματα βιωσιμότητας για την ίδια την επιχείρηση.
- Εξωτερική Διασφάλιση: Οι εκθέσεις βιωσιμότητας πρέπει να υποβάλλονται σε εξωτερική επαλήθευση από διαπιστευμένους ανεξάρτητους ελεγκτές ή φορείς πιστοποίησης. Αρχικά, ο έλεγχος θα είναι περιορισμένης διασφάλισης (limited assurance) και εντός τριετίας θα μεταβεί σε εύλογη διασφάλιση (reasonable assurance), αντίστοιχη με αυτή των οικονομικών καταστάσεων.
Συστάσεις για τις Επιχειρήσεις:
- Εκπαίδευση και Κατανόηση: Οι επιχειρήσεις πρέπει να εκπαιδεύσουν τα στελέχη τους στις νέες απαιτήσεις και να κατανοήσουν πλήρως τα πρότυπα ESRS.
- Εσωτερική Προετοιμασία: Είναι απαραίτητη η αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης και η δημιουργία ομάδας συντονισμού για την προετοιμασία των εκθέσεων βιωσιμότητας.
- Συλλογή Δεδομένων: Πρέπει να δημιουργηθούν μηχανισμοί και κανάλια επικοινωνίας για την αποτελεσματική συλλογή των απαιτούμενων στοιχείων και πληροφοριών.
- Επιλογή Ελεγκτών: Έγκαιρη επιλογή ανεξάρτητων ελεγκτών για την επαλήθευση των εκθέσεων βιωσιμότητας.